“Thiền” có nghĩa là con ve. Ngọc thiền tức là con ve bằng ngọc. Ngọc thiền mang nhiều ý nghĩa rất đặc biệt trong tu vi phong thủy.
Đối với người cổ đại, ve sầu có ý nghĩa rất đặc biệt. Con ve sầu trước khi lột xác thường sống trong bùn nhơ nước bẩn, đến khi lột xác hóa thành ve thì bay lên cành cây cao, chỉ uống sương buổi sớm chứ không ăn gì. Ve sầu thoát khỏi bùn nhơ mà không tanh hôi mùi bùn, do vậy, người xưa vô cùng yêu quý loài côn trùng bé nhỏ này.

Theo xem bói hình ảnh chú ve sầu lột xác vẫn thường được dùng để ẩn dụ về sự tái sinh. Người xưa cho rằng, táng Ngọc thiền cùng người đã khuất mang hàm ý linh hồn của người đã khuất sẽ tái sinh, sẽ thoát khỏi chốn bụi trần nhơ bẩn để đến với thế giới khác tốt đẹp hơn. Bởi vậy, Ngọc thiền trở thành biểu tượng của sự thanh cao, thuần khiết.

Ngọc thiền xuất hiện sớm nhất là vào thời đồ đá mới và phổ biến rộng rãi vào thời Thương. Thời nhà Thương, người ta thường sử dụng Ngọc thiền như một đồ trang sức dùng hàng ngày, chất ngọc không tốt, hầu hết là pha tạp với đá. Đường nét chạm khắc thô sơ. Sang đời Hán, Ngọc thiền có đường nét dứt khoát, gãy gọn, không một vết khắc nào dư thừa, còn được gọi là “Hán bát đao”. Thân ve hình thoi, đầu cánh bụng ve dùng nét khắc chìm để miêu tả, lưng ve 2 cánh đối xưng nhau như hình lá phổi.

Theo xem boi bai do sự phát triển của tôn giáo tín ngưỡng, ở thời Hán, đa số Ngọc thiền được dùng làm vật bồi táng. Họ cho rằng, Ngọc thiền có thể trừ tà cho người sống và bảo vệ cho người chết, có thể giúp người đã chết đắc đạo thành tiên.

Đến thời Nam Bắc triều, Ngọc thiền được chế tác dựa theo quy cách thời Hán, vì chiến tranh loạn lạc nên chất liệu chế tác thường bằng đá. Những đường nét chạm khắc ngày càng chi tiết hơn.

Một thời gian rất dài sau đó, người ta hầu như không còn thấy Ngọc thiền xuất hiện nữa. Cho đến tận thời Tống, khi phong trào phỏng theo lối cổ thịnh hành, Ngọc thiền mới trở lại, được dùng làm đồ trang sức.

Sang thời Minh, Ngọc thiền có nét khắc vừa thô vừa sâu, bụng dày, cánh mỏng, trên cánh còn chạm khắc cả những đường vân mảnh, nhìn như là trong suốt, nhưng lại càng thêm sống động như thật. Đến thời Thanh, Ngọc thiền lại càng tinh xảo hơn, cánh có hoa văn, 2 mắt dài nhỏ, chân gập lại, chạm khắc tỉ mỉ chi tiết, thích hợp dùng làm đồ trang trí.

Con ve sầu đực có bộ phận phát ra tiếng kêu ở dưới bụng, tiếng ve kêu rất vang và to, người xưa quan niệm rằng, tiếng ve kêu tượng trưng cho sự triền miên, vì thế mà trong từ điển tiếng Hán có từ “thiền liên”, tức là liên tục không ngừng nghỉ. Bên cạnh đó, ve sầu trong tiếng Hán còn có tên là “tri liễu”, chữ “tri” trong “tri thức”, hiểu biết. Bởi vậy mà theo kinh nghiệm dân gian, đeo ngọc thiền bên người hoặc bày Ngọc thiền trong nhà có thể giúp trẻ không ngừng nỗ lực, phấn đấu trong thi cử, học tập.

Hiện nay, Ngọc thiền được bày bán trên thị trường với nhiều loại chất liệu khác nhau, có thể là ngọc hoặc các loại đá quý, đá bán quý. Tuy nhiên, nên dùng Ngọc thiền bằng đúng chất liệu ngọc để có được hiệu quả tốt nhất.